New Media Art

მიუხედავად იმისა, რომ ახალი მედია დღეს მოიაზრება როგორც ხელოვნების პრაქტიკის ახალი ფენომენი, მისი ისტორია იწყება მე-20 საუკუნის 60-იან წლებში. ისეთი არტისტები, როგორიც იყო ჯონ ქეიჯი, ალან კაპროუ, როი ასკოტი, მოცულები იყვნენ თემებით, როგორიცაა ინტერაქცია, მულტიმედია, ელექტრონიკა, კინეტიციზმი, კიბერნეტიკა და ტექნოლოგიები. მათ ჰყავდათ ისეთი კურატორები, როგორებიც იყვნენ მარშალ მაქლუანი, ჯასია რეიჩარდტი, ლუსი ლიპარდი და ჯეკ ბურნჰამი.

იმ პერიოდთან შედარებით, დღეს მხატვრებისთვის, თეორეტიკოსებისთვის და კურატორებისთვის კონტექსტი ერთნაირად შეიცვალა. ეს არ არის მხოლოდ კრეატიული ენის ცვლილება, ეს არის ცვლილება ესთეტიკაში და დამოკიდებულებებში, რომელმაც გავლენა იქონია ჩვენს მიერ ხელოვნების ნიმუშის, გამოფენებისა და საერთოდ კულტურული პროდუქტის აღქმაზე ზოგადად.

გამოფენის მთავარი ელემენტი მოქმედებაა. ღერძი რომელზეც ლიოტარმა ააწყო ეს შოუ რომან იაკობსონის კომუნიკაციის სქემის რეკონსტრუქციაა: გზავნილი ჩაწერილია მატარებელზე და მოიცავს კოდს, მისი შინაარსი დაკავშირებულია ჩვენი რეალობის რეფერენტებთან, ხოლო წაკითხვისთვის საჭიროა წამკითხავი საშუალება. ამ სქემის შესაბამისად, გამოფენა დაყოფილი იყო ხუთ ზონად, რომელიც შეესაბამებოდა მატერიალურიდან არამატერიალურზე გადასვლას.

აქვე, ჩართული იყო სიტყვათა თამაში: ყველა სახელწოდება მოიცავს ფუძეს მატ-ს (მატერია, მატერნალური და ა.შ). ლიოტარის კონცეფცია ექსპოზიციაზე აერთიანებდა ფართო სპექტრის ობიექტებს: უახლესი ინდუსტრიული რობოტები, პერსონალური კომპიუტერები, ჰოლოგრამები, ინტერაქტიული ხმოვანი ინსტალაციები, სამგანზომილებიანი ფილმები. ფერწერასთან, ფოტოსთან და ქანდაკებასთან ერთად სადაც შეხამებული იყო უძველესი ეგვიპტური რელიეფი, დენ გრაჰამის, ჟოსეფ კუშუტის და ჯოვანი ანსელმოს ნამუშევრები.შოუზე წარმოდგენილი იყო ფერწერაც და ქანდაკებაც,

მაგრამ უკვე როგორც დიდი ინფორმაციული კრებულის ნაწილი, რომელიც შედგებოდა სიტყვებისგან, ნიშნებისგან, საუნდისგან და ტექნიკური არტეფაქტებისგან და ყველაფერი ეს განთავსებული იყო ლაბირინთის მაგვარ საგამოფენო სივრცეში. კურატორობა ამ გამოფენის შემთხვევაში წარმოგვიდგება, როგორც ფილოსოფიური ძიება- ლიოტარის ავტორობით, რომელიც წინააღმდეგობების მიუხედავად უღებს კარს გამოფენების “კეთების” ახალ ერას. 1990-ანი წლების შუახანებისთვის ასპარეზზე გამოდის, ახალი მედიით გატაცებული უკვე შემდეგი თაობის არტისტები და კურატორები. მათი მხატვრული პრქტიკა ისევ განსხვავებულ ახალ გარემოებებში ვითრდება.

რა წინაპირობები არსებობდა და როგორ ვითარდებოდა მოვლენები ვიდრე გლობალური ქსელი ინტერნეტი დამკვიდრდა ჩვენს რეალობაში. წიგნში “გუტენბერგის გალაქტიკა” მარშალ მაქლუანი განიხილავს გუტენბერგის ბეჭდურ დაზგას, როგორც რევოლუციური მნიშვნელობის მოვლენას. ის აღნიშნავს, რომ ბეჭდური ტექსტის ლოგიკისა და სტრუქტურის შესაბამისად ყალიბდებოდა განსაკუთრებული კულტურის ტიპი, სწორედ ასე ჩამოყალიბდა მაქლუანის აზრით „გუტენბერგის გალაქტიკა” - უნივერსუმი, რომელშიაც ბეჭდური დაზგა გახდა ინდუსტრიული საზოგადოების კულტურის ფორმირების განმსაზღვრელი ფაქტორი. ლინეარული და უწყვეტი სტრუქტურა, სადაც ყველა მომდევნო ელემენტი დამოკიდებულია წინამდებარეზე, გადაიქცა საზოგადოების (როგორც ფიზიკურის ასევე სოციალური სტრუქტურების) ორგანიზების პრინციპად საუკუნეების მანძილზე. ელექტრონული მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებების განვითრებამ ინფორმაციის აუდიო-ვიზუალურმა ტრანსლირებამ განაპი

კაცობრიობის რბილი გადასვლა ახალ ერაში სადაც განმსაზღვრელი გახდა გამოსახულებაზე ორიენტირებული (Image-oriented)მოდელი. ჯერ კიდევ 1962 წელს ჯოზეფ კარლ ლიკლაიდერმა მსოფლიო კომპიუტერული ქსელის შექმნის იდეა გააჟღერა. 1989 წელს კი ხელმისაწვდომი გახადა მსოფლიო ქსელი WORLD WIDE WEB. https://home.cern/science/computing/birth-web/short-history-web

1995 წელს ინტერნეტის მომხმარებელთა რაოდენობა მსოფლიო პოლულაციის 0,4 % ანუ 16 მილიონს შეადგენდა, 2012 წლის დეკემბერში მომხმარებელთა რიცხვმა 2.405 მილიარდს მიაღწია ანუ მსოფლიო ცვლილებები მოიტანა. And the "Global Village" became a Reality და “გლობალური სოფელი” გახდა რეალობა. ინტერნეტმა გადააქცია რეალობად ის, რასაც 1970 –ან წლებში კომუნიკაციის წინასწარმეტყველმა მარშალ მაქლუანმა დაარქვა “გლობალური სოფელი”. ტერიტორიულად შემოსაზღვრული ლინეარულ პრიციპზე აწყობილი წიგნიდან ჩვენ ნომადური, რიზომორფული დეტერიტორიალურ ინფორმაციულ სისტემებთან გადავინაცვლეთ.ელექტრონული მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებების განვითრებამ, ინფორმაციის აუდიო-ვიზუალურმა ტრანსლირებამ, განაპირობა კაცობრიობის რბილი გადასვლა ახალ ერაში სადაც განმსაზღვრელი გახდა გამოსახულებაზე ორიენტირებულ მოდელი.

ყოველთვის არის წერტილი, რომლიდანაც ის იზრდება და სცდება თავის საზღვრებს. თანამედროვე კულტურა, თავის დომინანტურ ფორმებში და ინტერპრეტაციებში არის ვიზუალური(ეკრანული) კულტურა, რომელიც განაპირობებს რეალობის აღქმის სრულიად განხვავებულ ფორმირებას.

ინტერნეტის მომხმარებლისთვის ეს ჩვეული მდგომარეობაა ერთი ტექსტის კითხვისას ჩვენ გადავდივართ მეორეზე, შემდეგ მესამეზე - ბეკონიდან, ფოტოზე, ფოტოდან ფიფქზე და ა.შ. ამის საშუალებას იძლევა ჰიპერტექსტი, ჰიპერტექსტმა განაპირობა კულტურის ახალი კოდის ჩამოყალიბება.

რაში მდგომერეობს ჰიპერტექსტის სპეციფიკა? თუ ჩვეულებრივი ტექსტი არის ლინეარული, და მოძრაობა მის სივრცეში შესაძლებელია მხოლოდ მიმართულებით, რომელიც შემოფარგლულია ერთი სიბრტყით, რიზომორფული ჰიპერტექსტი ხსნის ახალ ტრანსვერსალურ, დიამეტრალურ განზომილებებს ტექსტურ უნივერსუმში. ტექსტი ორგანიზებულია თავისი დროის “კულტურული კოდის” კანონების შესაბამისად.

ამიტომაც ჩვენთვის ახალი დროის “ნომადებისთვის” ისტორიის არალინეარული რეპრეზენტაციის პარადიგმა ბევრად უფრო ორგანულია და ახლობელია, ვიდრე კლასიკური და ვისაც ეს ჯერ კიდევ უჭირს - მათთვის დელეზის რჩევა: “რთულია, მაგრამ შეეცადეთ დაინახოთ, რომ ყველაფერი იცვლება”.

ტერმინი ახალი მედია გამოიყენება იმ ხელოვნების აღსაღნიშნად, რომელიც შექმნილია ციფრულ ფორმატში კომპიუტერის საშუალებით.

დიგიტალური ხელოვნება შეიძლება იყოს ინტერაქტიული, მართვადი, მონაწილეობრივი, ადაპტირებადი მომხმარებლის მიერ. დიგიტალური ხელოვნება შეიძლება გამოვლინდეს მრავალ ფორმაში ინტერაქტიული ინსტალაციიდან ისეთი ნამუშევრის ჩათვლით, რომელიც ხელმისაწვდომია მხოლოდ ინტერნეტში.

მაგალითისთვის განვიხილოთ ზოგიერთი მათგანი: ვირტუალური რეალობაVirtual Reality (VR) ნიშნავს შეიგრძნო სამყარო და ნივთები კომპიუტერის დახმარებით, რომლებიც სინამდვილეში არ არსებობს. ეს არის ძალიან ზოგადი განმარტება, რომელიც არტისტულ პროექტებში ამოუწურავი ნაირსახეობით გვევლინება.